Skolyoz omurganın ön-arka düzlemde yana doğru 10 dereceden fazla eğilmesidir. En sık ergenlik döneminde, yani 9-10 yaşlarından sonra hızlı boy uzama döneminde (adolesan idiyopatik tip) görülmekle beraber doğuştan (konjenital tip), çeşitli hastalıklarla beraber görülen (nöromüsküler, sendromik), vücudun başka sorunları ile beraber görülen (kısalık, disk hernisi, iyi huylu tümörler) gibi tipleri de vardır. Basit bir muayene ve gerekirse çekilecek bir röntgen grafisi ile tanı konur.
İçindekiler
- Skolyoz Başlangıcı Nasıl Olur?
- Skolyoz Neden Olur?
- Skolyoz Belirtileri Nelerdir?
- Skolyoz Tanısı Nasıl Konulur?
- Skolyoz Kimlerde Görülür?
- Skolyoz Tipleri Nelerdir?
- Skolyoz Grafisi Nedir?
- Skolyoz Dereceleri
- Skolyozda Omurga Güçlendirme
- Erişkinlerde Skolyoz
- Çocuklarda Skolyoz
- Doğuştan Skolyoz
- Skolyoz Tedavisi Nasıldır?
- Skolyoz Ameliyatı
Skolyoz tedavisi, yaş, eğriliğin tipi, derecesi, yerleşimi, yarattığı bulgular, yakınmalar ve ilerlemesi gibi faktörlere bağlıdır. Çok ileri düzeyde eğriliklere yol açmadığı sürece yarattığı yakınma genellikle kozmetiktir. Skolyoz tedavileri arasında izlem, özel egzersizler, korse ve cerrahi bulunmaktadır. Bazı tiplerindeki zorluklar dışında tedavide başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Skolyoz, spinal deformiteler arasında en sık karşılaşılan ve ilerleyen evrelerde son derece ciddi duruş bozukluklarına sebep olan üç boyutlu bir omurga deformesi durumudur. Bu deforme omurganın yapısal bozukluğundan kaynaklı olarak meydana gelebileceği gibi omurga dışı nedenlere bağlı olarak da oluşabilir. Omurgada S veya C şeklindeki eğrilikler görülür. Çocukluk veya ergenlik döneminde başlayabilir ve ilerleyebilir. Erişkin dönemde de farklı nedenlerle ortaya çıkabilir. Nedeni genellikle bilinmez, ancak doğuştan gelen faktörler, genetik etkenler ve omurga gelişimiyle ilgili problemler rol oynayabilir.
Skolyoz Başlangıcı Nasıl Olur?
Skolyoz başlangıcı genellikle yavaş ve ağrısız olabilir. İlk başta omurga eğriliği çok belirgin olmaz ilerledikçe belirtiler de artar.
Skolyozun erken teşhisi ve tedavisi, omurga eğriliğinin ilerlemesini önlemeye yardımcı olabilir. Bu nedenle, omurga eğriliği belirtileri olan herhangi bir kişinin teşhis ve tedavi için değerlendirme yapılması üzerinde doktora danışması önemlidir.
Skolyoz Neden Olur?
Skolyoz birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir. En yaygın görülen idiyopatik skolyozun kelime anlamı nedeni bilinmeyen demektir. Doğuştan meydana gelen türü de görülebilir. Hamilelik sürecinde omurganın oluşumunda meydana gelen anomaliler, bu sorunu meydana getirebilir. Kas ve sinir sistemindeki düzensizlikler de omurgada eğriliğe neden olabilir. Dışarı bir etken olarak herhangi bir kaza, düşme gibi durumlar sonucunda skolyoz oluşumu ortaya çıkabilir.
Skolyoz Belirtileri Nelerdir?
Skolyoz belirtileri, özellikle omurganın eğriliği ile kendisini gösterir. Skolyoz olan kişilerde omuzlar ve kalçalar farklı yükseklikte olabilir. Omurga kamburluğu veya yana doğru eğriliği bir belirtidir. Skolyoz sırt ağrısına, nefes almada güçlüğe, yorgunluk ve bitkinliğe neden olabilir. Bu skolyoz belirtilerinden herhangi biri veya birkaçı varsa bir doktora mutlaka görünmelidir. Bu belirtiler skolyoz tanısı koymak için yardımcı olur.
Skolyoz Tanısı Nasıl Konulur?
Skolyoz tanısı doktorun fiziki muayenesi ve radyolojik görüntülemeler ile konulabilir. Fiziki muayenede doktor hastanın duruşunu, omuz ve kalça yüksekliklerini değerlendirir. Doktor, hastanın vücudundaki hassasiyet veya anormallikleri de inceler.
Skolyoz tanısı omurga eğriliğinin derecesi saptanarak konur. Skolyoz grafisi tanı koymak için kullanılan bir radyolojik testtir. Ayakta durur pozisyonda çekilen röntgen filminde ön-arka ve yandan görüntü alınır. Omurganın görüntüsüne göre eğrilik, bir açı derecesi olacak şekilde ölçülür. Skolyoz derecesini ölçen açıya ise "cobb açısı" adı verilir.
Skolyoz teşhisi konulduktan sonra hemen bir tedavi planı çıkarılır. Erken teşhis skolyozun önlenmesinde yardımcıdır. Belirtiler fark edildiği an doktora danışmak muayene olmak gerekir.
Skolyoz Kimlerde Görülür?
Skolyoz çocukluk çağında hem erkek hem kızlarda görülebilir. Kız çocuklarında ergenlik döneminde erkeklere göre daha fazla görülür. Ergenliğe girdikçe skolyoz oluşumu riski de artmaktadır. Gelişim çağındaki çocuklarda görülen skolyoz tedavisi daha da artmaktadır. İlerleme görülmesi en çok büyüme çağında ortaya çıkar. İlerleyen dönemde yetişkinliğe doğru şiddetlenme görülebilir.
Skolyoz Tipleri Nelerdir?
Skolyoz farklı çeşitlendirmelere sahiptir. Bu tipler omurganın neden bu şekilde eğrildiğine göre değişmektedir. Bu tiplerin belirlenmesi, tedavinin yöntemlerini belirleyecektir.
- Nedeni bilinmeyen durumlarda idiyopatik skolyoz olarak adlandırılır.
- Doğuştan gelen anomaliler sonucu ortaya çıkan çeşidine de konjenital skolyoz denilmektedir. Bebek anne rahmindeyken bu anomaliler görülür.
- Kas ve sinir sisteminde bozukluklar meydana geldiğinde nöromüsküler skolyoz ortaya çıkmaktadır.
- Çevresel bir travma meydana gelirse travmatik skolyoz gelişimi görülür.
Skolyoz Grafisi Nedir?
Skolyoz için skolyoz grafisi adlı özel bir röntgen uygulaması kullanılır. Bu röntgen sayesinde hem eğriliğin varlığı net şekilde kanıtlanır hem de alınan grafiler üzerinde ölçüm yapılıp skolyozun derecesi ortaya konur. Skolyoz grafisinde, hastanın duruşunu ve omurgasını doğru bir şekilde yerleştirmesi için çeşitli talimatlar verilir. Çoğunlukla hastanın önde, arkada ve yanlarda poz vermesi istenir. Skolyoz grafisi çekiminde tüm bel kemiğini film üzerinde görüntülemek mümkün olabilir.
Skolyoz Dereceleri
Skolyoz derecelerinin belirlenmesinde önemli olan nokta skolyoz eğriliğinin 10 derece ve üzerinde olması gerekir. Bu derecenin altındaki eğrilik omurganın asimetrisinden kaynaklanmaktadır. Skolyoz dereceleri hafif, orta, şiddetli olmak üzere üç grupta incelenir.
Hafif skolyoz: Hafif skolyoz derecesi 10-25 derece arasındaki eğriliklere denir. Düzenli takip edilerek ve fiziksel egzersizler uygulanarak hafif skolyozlar kontrol altında tutulabilir.
Orta skolyoz: Orta skolyoz, 25-40 derece arasındaki omurga eğriliklerine denir ve gözle görülür bir eğrilik mevcuttur. Fiziksel egzersizlerin yanında korse kullanımı da gerekebilir.
Şiddetli skolyoz: Şiddetli skolyoz, ameliyat da gerektirebilen ciddi omurga eğriliklerini ifade eder. 50 dereceden fazla olan bu skolyoz türünde omurgayı düzeltmek ve dik durabilmek amacıyla cerrahi işlem gerekir.
Skolyoz derecesini belirlemek için röntgen çekilir ve omurganın eğrilik açısına göre Cobb açısı yöntemi kullanılır. Cobb açısı, omurganın eğriliğindeki en üst ve en alt noktanın kesiştiği noktalar belirlenerek oluşturulur. Skolyoz dereceleri hastanın tedavi yöntemini planlamada önemli bir etkendir.
Skolyozda Omurga Güçlendirme
Skolyozda omurganın güçlendirilmesi için konservatif tedavi yöntemleri kullanılır. Omurga kaslarının güçlendirilmesi ve duruşun düzeltilmesi için özel egzersizler uygulanabilir. Fizyoterapistlerden yardım alınarak yapılacak egzersizler, omurganın eğriliğini azaltmaya yardımcı olabilir. Yoga ve pilates omurganın esnekliğini artırır, kasları güçlendirir, doğru hizalanmayı sağlar.
Erişkinlerde Skolyoz
Erişkinlerde skolyoz, çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Çocukluk zamanında görülen skolyoz, ergenlik döneminden yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir. Öncesinden başlayan skolyozun erişkinlik döneminde devam etmesi gibi erişkin dönemde yeni başlayan bir skolyozun görülmesi de mümkündür. Yaşlanma süreci ve omurganın zamanla dejenerasyonu, erişkinlerde bu hastalığı ortaya çıkarabilir. Omurgada yapılacak herhangi bir cerrahi müdahale de bir süre sonra skolyozun görülmesi riskini artırabilir.
Çocuklarda Skolyoz
Çocuklarda skolyoz, erken teşhisi önemli olan bir hastalıktır. Çocuğun gelişim döneminde düzenli olarak muayene edildiği süreçte teşhis edilebilir. Çocuklarda görülecek omurga eğriliği, postür bozukluğu, çıkıntı ve kamburluk belirtileri, doktora başvurulması için bir detaydır. Hastalığın şiddeti eğriliğin ölçülmesiyle ortaya çıkar. Cobb açısı ile bu eğrilik ölçülür ve tedavi planlanır. Erken teşhis edilmesi ve uygun tedavi yöntemi, çocuklarda görülen skolyozun en aza indirilmesine yardımcı olabilir.
Doğuştan Skolyoz
Doğuştan meydana gelen skolyozdur. Omurganın rahimdeki bebeğin oluşma sürecinde yanlış şekilde pozisyonlaşması, omurların birbirleriyle kaynama sorunları gibi durumlarda meydana gelir. Bebeğin rahim içerisindeki pozisyonu veya rahim içerisinde oluşan baskı, bebeğin omurgasında deformasyona neden olarak doğuştan skolyoza yol açabilir.
Doğuştan meydana gelen bu sorun, genetik kaynaklı da olabilir. Ailesinde bu hastalığa sahip olan bireylerde doğuştan deformasyon görülme riski daha yüksektir. Bazı genetik bozukluklar da omurga gelişiminde anormalliklere neden olarak bu hastalığın gelişmesine yol açabilir. Doğuştan skolyoz olan hastalar düzenli şekilde takip edilmelidir. Ne kadar erken teşhis edilirse, iyileşme oranı o kadar yüksek olacaktır.
Skolyoz Tedavisi Nasıldır?
Skolyoz tedavisi skolyozun eğrilik derecesine, kişinin yaşı ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir.
Hafif skolyoz vakaları genellikle düzenli kontrol gerektirir ve kişinin yaşamına skolyoz için tariflenmiş özel egzersizleri eklemesi ile düzeltilir. Orta-şiddetli dereceli ve ilerleme gösteren skolyoz vakalarında tedavi yöntemleri korse tedavisi veya cerrahi tedavi içerebilir. Özellikle küçük yaş gruplarında korse tedavisi uygulanır. Korse, omurgayı doğru pozisyonda tutarak eğriliğin ilerlemesini önlemeye yardımcı olur. Skolyozlu kişiler fizyoterapi aracılığıyla kaslarını kuvvetlendirmelidir. Skolyozun eğriliği çok şiddetli ise diğer tedavi yöntemleri yetersiz kalıyorsa cerrahi tedavi uygulanabilir.
Skolyoz Ameliyatı
Skolyoz ameliyatı, omurgadaki eğrilikleri düzeltmek ve omurgayı stabilize etmek için yapılan bir cerrahi müdahaledir. Genellikle skolyozun ilerlemesi, şiddetli semptomlar veya konservatif tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda düşünülür.
Ameliyat genellikle spinal füzyon adı verilen bir prosedürü içerir, burada omurganın eğriliği düzeltilir ve segmentler arasında birleşme sağlanır. Cerrah, omurganın doğru düzeylerini belirlemek ve deformiteleri düzeltmek için röntgen kullanır. Skolyoz ameliyatı sonrası hastanede kalış süresi kişinin durumuna bağlıdır ve genellikle birkaç gün sürer. Ameliyat sonrası rehabilitasyon süreci önemlidir. Fizyoterapi ve egzersizler, hastanın kasları güçlendirmesine, hareketliliği artırmasına ve omurgayı doğru hizalamasına yardımcı olur.
